Fintech en duurzaamheid zijn de twee grote verandermotoren van de financiële sector. Geen financiële instelling die er niet mee bezig is. Geen startup die er niet zijn bestaansrecht aan ontleent. Wat daarbij echter opvalt: de combinatie is zeldzaam. Fintech is doorgaans vooral een manier om de bestaande financiële praktijk efficiënter en sneller in te richten. Maar wat kan fintech betekenen om de financiële sector juist meer groene en sociale waarde te laten creëren?
In 2016 bracht het VN-milieuprogramma (UNEP) een rapport uit, genaamd Fintech and Sustainable Development. In het rapport worden duurzame ontwikkeling en nieuwe (financiële) technologie gepresenteerd als de twee ‘stammen’ van DNA. Ze hebben dezelfde ‘basispotentie als drijvers van verandering en impact’ en zijn geschikt om ‘nieuwe, duurzame business modellen te creëren’.
FinTech for Sustainable Development (FT4SD) in de praktijk
In het UNEP-rapport worden de belangrijkste functies van het financiële stelsel geïnventariseerd en gekoppeld aan de mogelijkheden van FT4SD. In deze inventarisatie wordt een wereld aan veranderingsmogelijkheden gepresenteerd.
Van startup OnePlanetCrowd (dat middels crowdfunding sociale projecten van financiering voorziet) tot Impak Finance. Impak is een bank die middels dataverzameling en de toepassing van algoritmes de kredietwaardigheid van MVO-bedrijven berekend. Vervolgens kunnen klanten kiezen waar in geïnvesteerd moet worden.
Of neem het Chinese Ant Financial, dat gedeelde betalingsdata gebruikt om klanten, naast hun spaarrekening en uitstaande kredieten, inzage te geven in hun CO2-uitstoot. Vervolgens kan de klant deelnemen aan een klimaatcompensatieprogramma, met inmiddels 200 miljoen actieve gebruikers. Sustainable Finance Lab is zelf bezig met een Community of Practice (CoP), waarbij er o.a. wordt samengewerkt met Bundles, dat pay-per-use wasmachines aanbiedt. Doel daarbij is om klanten te helpen hun energie-, water- en wasmiddelverbruik te verlagen. Binnen deze CoP worden de mogelijkheden van de blockchaintechnologie binnen de circulaire economie verkend, samen met de zes partners Circle Economy, Nederland Circulair!, Rabobank, Allen & Overy, ING en De Lage Landen.
Funding gap
De VN berekende dat er tot 2030 jaarlijks een funding gap van $1.5 biljoen is om aan de doelstellingen van Parijs te kunnen voldoen. De inspanningen van steeds meer multinationals, ngo’s en overheden zijn tot op heden niet voldoende. Fintech biedt legio mogelijkheden, maar het gros van de fintech-bedrijven is niet bezig met deze transitie en de economische kansen die het biedt. Uit een recente analyse van het World Economic Forum en PwC bleek ook dat de meeste fintech-startups geen uitgesproken focus hebben op duurzaamheid.
Het is van groot belang dat we bij de inrichting en implementatie van nieuwe financiële technologieën nadenken over welke waarden we voorstaan. Een discussie over visies en vergezichten. Een discussie tussen de politiek en de praktijk, de samenleving en de sector. Een holistische discussie die niet of nauwelijks wordt gevoerd. Een discussie die breder gaat dan enkel FT4SD, maar ook raakt aan andere onbedoelde, negatieve effecten van fintech. Denk aan bv. privacy, energieverbruik, werkloosheid (door AI) en oplichterij door afwezige regulering.
UNEP verwijst in dit kader naar een mogelijke standards battle. De komende paar jaar zijn cruciaal om de fintech-revolutie ten voordele van iedereen, inclusief de planeet, te laten komen. Om de strijd niet te verliezen van de ‘heersende financiële paradigma’s’ zoals kortetermijndenken en eenzijdige focus op shareholderwaarde, schetst de UNEP en dan ook een short window of opportunity van 3-5 jaar. Wacht je te lang? Dan wordt het vrijwel onmogelijk om andere waarden en belangen te implementeren. Want de winnaar bepaalt de standaard. Denk hierbij aan eerdere technologische battles, van de strijd rondom wisselspanning of gelijkspanning tot besturingssystemen voor computers. De verliezer heeft vervolgens niet de schaalvoordelen om eenmaal gevestigde waarden en belangen om te buigen.
De FT4SD-praktijk in Nederland
De ontwikkeling van FT4SD is, globaal, voorzichtig in gang gezet. Zo hebben UNEP en de University of Cambridge beide bemoedigende rapporten uitgebracht . En op 4 juni jl. vond de eerste Blockchain for Impact-summit plaats, waar 400 startups en investeerders bij elkaar kwamen om te werken aan het dichten van de funding gap.
In Nederland is het nog angstvallig stil. Zo werd er in 2017, tijdens de tot nu toe enige commissievergadering in het parlement over fintech, niét gesproken over duurzame ontwikkeling. Ook is er in de onderzoeksagenda van de Dutch Blockchain Coalition, gefinancierd door het Ministerie van Economische Zaken, géén link met de mogelijkheden voor duurzame ontwikkeling.
Enige actie komt vanuit de Nederlandse belangenvertegenwoordiger van fintechbedrijven, Holland Fintech. Medio november organiseerde deze instantie, met meer dan 400 leden, een rondetafelgesprek omtrent social and sustainable finance. Begin 2018 hebben ze in een blogartikel de basiskenmerken van deze vorm van financiering benoemd. Na enkele jaren van Nederlandse afwezigheid in dit debat lijkt de deur dan eindelijk op een kier gezet. Het is nu hoog tijd om deze deur open te zetten.
Vanuit het Sustainable Finance Lab willen we dit volop doen de komende jaren, waarbij wij zoeken naar manieren om het potentieel van nieuwe technologieën juist te gebruiken om invulling te geven aan sociale en ecologische waardes.